مدیریت منابع آب با هدف احیای تالاب‌ و کاهش گردوغبار

کد مقاله : 1228-IWWA

نویسندگان

سعید علیمحمدی *، معصومه بهروز دانشگاه شهید بهشتی

چکیده مقاله

خشک شدن تالاب‌های داخلی استان خوزستان، مانند تالاب‌های منصوره و شریفیه، آن‌ها را به یکی از کانون‌های اصلی تولید گردوغبار در منطقه تبدیل کرده و چالش‌های جدی زیست‌محیطی و بهداشتی را به همراه داشته است. این پژوهش با هدف ارائه یک راه‌حل پایدار، به بررسی امکان‌سنجی تأمین حقابه زیست‌محیطی این تالاب‌ها از طریق مدیریت یکپارچه منابع آب در حوضه‌های آبریز مجاور، یعنی کارون و جراحی، می‌پردازد. در این راستا، ابتدا بیلان منابع و مصارف آب در دو حوضه با استفاده از داده‌های پایه (منابع و مصارف آب) و اطلاعات سدها و مخازن، تحلیل گردید. سپس، با بهره‌گیری از یک مدل کمی-کیفی بهره‌برداری از منابع و مصارف حوضه، سناریوهای مختلفی برای انتقال آب مازاد به تالاب‌ها تعریف و ارزیابی شد. دو گزینه اصلی شامل انتقال آب از رودخانه کارون و انتقال آب از رودخانه جراحی، بر اساس معیارهایی همچون حجم و کیفیت آب انتقالی، اعتمادپذیری تأمین آب، هزینه‌های اجرایی و اثرات پایین‌دست، مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج مدل‌سازی نشان داد که گزینه انتقال آب از رودخانه کارون، به دلیل حجم بالاتر و کیفیت مناسب‌تر، پتانسیل بیشتری برای احیای اکولوژیکی تالاب‌ها دارد. تحلیل‌ها مشخص کرد که تأمین بخشی از نیاز آبی تالاب‌ها می‌تواند به طور معناداری سطح مرطوب آن‌ها را افزایش داده و در نتیجه، فراوانی وقوع پدیده‌ی گردوغبار را کاهش دهد. این مطالعه ضرورت نگرش یکپارچه در مدیریت منابع آب را برای حل بحران‌ها برجسته می‌سازد و نشان می‌دهد که راهکارهای مهندسی مبتنی بر مدل‌سازی، ابزاری کارآمد برای احیای اکوسیستم‌های حیاتی و افزایش تاب‌آوری مناطق در برابر تغییرات اقلیمی هستند.

کلیدواژه ها

مدیریت منابع آب، تالاب منصوره و شریفیه، حوضه آبریز کارون و جراحی، گردوغبار، مدل‌سازی کمی-کیفی

وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی